การประเมินผลกระทบทางเสียงด้วยแบบจำลองทางคณิตศาสตร์ เป็นแนวทางที่ได้รับการยอมรับและใช้อย่างแพร่หลายโดยนักวิชาการสิ่งแวดล้อมทั่วโลก หนึ่งในเครื่องมือที่มีความน่าเชื่อถือและใช้กันอย่างกว้างขวางคือ ซอฟต์แวร์ SoundPLAN ซึ่งได้พัฒนาโมดูล SoundPLAN Essential สำหรับการประเมินผลกระทบทางเสียงในโครงการขนาดเล็กถึงกลาง โมดูลนี้รวบรวมเครื่องมือที่เพียงพอต่อการสร้างแบบจำลองเสียงในลักษณะ Noise Contour Map โดยสามารถป้อนข้อมูลของแหล่งกำเนิดเสียงประเภทต่าง ๆ เช่น การจราจรทางบก กิจกรรมอุตสาหกรรม หรือแหล่งกำเนิดเสียงอื่น ๆ เพื่อนำมาวิเคราะห์และประเมินระดับเสียงที่จุดรับเสียงเป้าหมาย
SoundPLAN Essential รองรับมาตรฐานการคำนวณตามหลักสากล เช่น ISO 9613-2:2024 Acoustics — Attenuation of sound during propagation outdoors — Part 2: Engineering method for the prediction of sound pressure levels outdoors ทำให้ผลการคำนวณมีความน่าเชื่อถือและเป็นไปตามเกณฑ์ที่ยอมรับในระดับสากล
สำหรับโครงการขนาดใหญ่หรือกรณีศึกษาที่มีแหล่งกำเนิดเสียงที่ซับซ้อน เช่น การวางผังเมือง การออกแบบมาตรการลดผลกระทบด้านเสียง หรือโครงการโครงสร้างพื้นฐานที่ครอบคลุมพื้นที่กว้าง สามารถ อัปเกรดเป็น SoundPLANnoise ซึ่งเป็นโมดูลที่มีเครื่องมือครบถ้วนและมีความยืดหยุ่นสูงกว่า เหมาะสำหรับการวิเคราะห์เสียงในระดับเชิงลึกและการวางแผนมาตรการป้องกันเสียงรบกวนอย่างมีประสิทธิภาพ
คุณสมบัติเด่นของ SoundPLAN Essential
- เป็นซอฟต์แวร์จำลองเสียงที่ใช้งานง่าย เหมาะกับผู้ใช้งานในระดับทั่วไปที่ไม่ต้องการความซับซ้อนในการใช้งาน และการผลลัพธ์แม่นยำ มี UI ที่ตรงไปตรงมาและเรียนรู้ได้รวดเร็ว
- ใช้การประมวลผลคำนวณเดียวกับ SoundPLAN noise รุ่นใหญ่ รองรับโครงการขนาดไม่จำกัด จำนวนแหล่งกำเนิดเสียง (sources), จุดรับเสียง (receivers), และสิ่งกีดขวาง (obstacles) ไม่จำกัด
- สามารถจำลองเสียงจากหลากหลายแหล่ง เช่น ถนน, รางรถไฟ, อุตสาหกรรม, งานก่อสร้าง, การทำเหมือง, งาน Event การแสดงดนตรี
- มีเครื่องมือสร้างแผนที่เสียง (Noise Map), ตารางข้อมูลผลกระทบเสียง รวมถึงวัตถุช่วยในแผนที่เช่น กำแพงกันเสียง, พื้นที่ดูดซับเสียง, อาคาร, ความแตกต่างระดับพื้นดิน (DGM) ฯลฯ
มาตรฐาน ISO 9613-2:2024
- เป็นมาตรฐานทางวิศวกรรมที่กำหนดวิธีการคำนวณการหักเหของเสียง (attenuation) ขณะเคลื่อนที่ในพื้นที่ภายนอก (outdoor propagation) เพื่อทำนายระดับความดังเสียง (A-weighted sound pressure levels)
- รองรับ 5 ปัจจัยหลักในการหักเหเสียง:
- การกระจายของเสียง (geometrical divergence)
- การดูดกลืนของบรรยากาศ (atmospheric absorption)
- ผลของพื้นดิน (ground effect)
- การสะท้อนจากพื้นผิว (reflection)
- การกีดขวางของวัตถุหรือสิ่งกีดขวาง (screening by obstacles)
- เวอร์ชันใหม่ (2024) ได้ปรับปรุงการแบ่งประเภทของแหล่งเสียง, directivity ของแหล่ง, ground factor, วิธีการคำนวณ screening และ barrier attenuation ให้แม่นยำขึ้น ฯลฯ
การใช้งานร่วมกัน: SoundPLAN Essential + ISO 9613-2:2024
SoundPLAN Essential ได้ฝังมาตรฐาน ISO 9613-2:1996/2024 เอาไว้ในระบบการคำนวณเสียงของซอฟต์แวร์ ทำให้ผู้ใช้สามารถเปิดใช้โหมดการคำนวณที่สอดคล้องกับมาตรฐานสากลได้อย่างง่ายดาย โดยไม่ต้องตั้งค่าเองเป็นขั้นตอนยิบย่อย
แนวทางใช้งานเชิงปฏิบัติ และมาตรการลดเสียงรบกวน
- เตรียมข้อมูลเบื้องต้น
- รวบรวมข้อมูลแหล่งกำเนิดเสียง เช่น ค่า sound power spectrum (1/1 หรือ 1/3 Octave bands), ตำแหน่งและรูปแบบ (point, line, area source)
- สร้างแบบจำลองพื้นที่ (DGM) ด้วย elevation lines เพื่อจำลองภูมิประเทศที่มีความแม่นยำ และสามารถ import ได้จาก Google Earth และ Open Street Map
- กำหนดคุณสมบัติพื้นดิน (ground absorption), อาคาร, คันดิน, กำแพง ในโมเดล
- เปิดใช้งานการคำนวณตาม ISO 9613-2:2024
- ใน SoundPLAN Essential เลือกมาตรฐาน ISO 9613-2 เพื่อให้ซอฟต์แวร์ใช้สูตร attenuation ที่อัพเดตตามเวอร์ชัน 2024
- ระบบจะคำนวณ attenuation ใน octave bands ตั้งแต่ ครอบคลุมปัจจัยต่าง ๆ ตามมาตรฐาน
- โปรแกรมสามารถสร้างแผนที่ระดับเสียง (noise maps), ตารางผลลัพธ์ และ contour lines ที่ใช้ง่ายสำหรับรายงาน EIA หรือการวางแผนมาตรการได้ทันที
- วิเคราะห์ผลลัพธ์ และวางมาตรการแนวทางการลดเสียงรบกวน
- แสดงผล noise maps & contour lines หรือค่าระดับ dB เพื่อตรวจหาจุดเสียงสูง (hotspots)
- ใช้ วัตถุ mitigation เช่น กำแพงกันเสียง (noise protection walls/berms), พื้นที่พืชคลุม, หรืออาคาร มาจัดวางในโมเดล เพื่อลดเสียงได้จริง และดู insertion loss ได้ทันที
- เปรียบเทียบสภาพก่อน–หลังติดตั้งกำแพงกันเสียง เพื่อวัดประสิทธิภาพและความคุ้มค่า ของมาตรการ
- รายงานผลด้วยกราฟ ตาราง และ noise maps ที่เข้าใจง่าย พร้อมบรรยายมาตรการแนะนำ เช่น ความสูงและตำแหน่งของกำแพง, materials ที่ใช้ และค่าระดับเสียงที่ลดลงหลังจากที่มีมาตรการลดเสียง
